جشنها

در تاريخ فرهنگ و تمدن ايراني ، جشنها و روزهاي عيد ريشه در تاريخ افسانه‌اي ايران باستان يعني دورة سلسلة پيشدادي دارند .نخستين جشن ايراني به نام نوروز از زمان پادشاهي جمشيد مرسوم شد و در زمانهاي بعد ، جشنها و آيينهاي ديگري چون تيرگان ، مهرگان ، سده و غيره در فرهنگ ايران پديد آمدند و دانشمنداني چون ابوريحان بيرون در الآثار الباقيه ، حكيم عمر خيام در نوروزنامه و ديگران با توجه به اهميتي كه عيدها و جشنها در فرهنگ ايران دارند ، در اين باره آثاري از خود بر جاي نهاده‌اند .

جشنها : به طور كلي در ايران ، عيدها و جشنها به دو دسته تقسيم مي‌شوند :

1. عيدهاي ديني : مانند عيد فطر ( عيد رمضان ) ، عيد قربان ، عيد مبحث ، عيد ميلاد پيامبر اكرم ( ص) كه در نزد عشاير و ايلات كردستان به نام جشن مولودي خوانده مي‌شود و با تشريفات ، آداب و مراسم سرور انگيز همراه است ، و عيد ميلاد اميرالمؤمنين علي (ع) .

2. عيدها و جشنهاي ملي : مانند تيرگان ( آب ريزان ) و مهرگان و سده .

ممكن است اين جشنها در جوامع عشايري و روستايي مناطق مختلف ايران زمين ، به نامهاي ديگري مشهور باشند كه با توجه به تقارن زماني آنها مي‌توان به اصل هر كدام پي برد .

نوروز :ايراني ، نوروز را در آغاز سال و آغاز گردش طبيعت ، جشن مي‌گيرد و پاي مي‌كوبد و چنين با خود مي‌پندارد كه سالي ديگر گذشت ، زندگي را نو كن و كهنگيها را به سال كهنه واگذار .واژة جشن ، از ريشة «يز»(Yaz)به معني نيايش و پرستش است و جشن نوروز نيايش در روز نوست و سپاس اينكه سالي ديگر از زندگي آغاز شد . به اعتقاد پارسيان ، نوروز اول روز اززمانه و فلك را آغاز گشتن است .انديشة ايراني ، نوروز را آغاز زندگي مي‌داند و شروع هر پديدة مهمي را بدين روزمنسوب مي‌دارد.

ايرانيان هر آغازي راجشن مي‌گيرند و نوروز بزرگ‌ترين آغاز و بزرگ‌ترين جسن ، با اصيل‌ترين سنتها و مراسم جاودانه است . آداب و مراسم نوروزي در ايران شامل اين آيين‌هاست :

يكي از آيينهاي زيباي نوروزي ، كه از گذشته تا به امروز باقي مانده ، گستردن «سفرة هفت سين » است . تركيب هفت شيء و خوراكي كه با حرف سين آغاز شده‌اند ، بر اين سفره ، همواره زيبا و چشمگير بوده است .

يكي ديگر از مراسم نوروزي ، تهية هدفه و شيريني براي اقوام و دوستان است .در ميان برخي از ايلات و عشاير هم اكنون رسم «نوروزانه »يعني هدية نوروزي كه غالباً خنچه شيريني است ، رايج است و در صبح روز نوروز به خانه يكديگر مي‌فرستند .در اين روزها ، مردم جامة نو بر تن مي‌كنند و به ديدار يكديگر مي‌روند .

از مراسم همگاني ديگري كه در بيشتر مناطق برگزار مي‌شود ، رسم آتش افروزي است .افروختن آتش نخست ، به سبب احترامي است كه ايرانيان باستان براي آتش قائل بوده‌اند و دوم ، به جهت نقش آن در زدودن پليدهاي زمستان است .از مراسم زيبا و باشكوه ديگر نوروزي كه از دوران كهن تا زمان ما باقي مانده و از پيش درآمد‌هاي نوروز محسوب مي‌شود ، سبزة نوروزي است .در تمام مناطق ايران ، سبزه‌هاي زيبا و سبز و خرمي در ظروف خاصي پيش از عيد با آداب و مراقبت بسيار آماده و در زمان تحويل سال نو ، بر سر سفرة نوروزي گزارده مي‌شود و آن را تا روز سيزدهم فروردين ،همچنان تازه و باطراوت حفظ مي‌كنند . چهارشنبه سوري و سيزده بدر نيز از جمله آيينهايي است كه به مناسبت جشن نوروز انجام مي‌شود .