| گونه‌هاي تفريح و سرگرمي در گروههاي سني ( مرد ـ زن ) و در جوامع سنتي ( روستاها ـ ايلات ) ، با آنچه در شهرها به صورت جزئي از فرهنگ شهر درآمده ، مانند شركت در مجامع هنري ، باشگاهها ، تماشاخانه‌ها و تئاترها و سينماها و غير متفاوت است . از عمده سرگرميها و تفريحات جوامع سنتي ايران ، داستان سرايي و شاهنامه خواني و نمايش بوده است كه به شرح آنها مي‌پردازيم :
داستان سرايي و شاهنامه خواني : از گونه‌هاي تفريح و سرگرمي و گذران اوقات فراغت در جامعة عشايري به ويژه « عشاير كرد » و « لر» ، برپايي مجالسي است كه در آنها به خواندن شاهنامة فردوسي و داستانهاي حماسي و عشقي ( نظم و نثر ) مي‌پردازند و ساعاتي را در آرامش لذتبخشي بسر مي‌برند . اصولاً ايلياتيها به آثار حماسي به ويژه شاهنامه ، سخت دلبستگي دارند و بر پايي چنين مجالسي ، پيوندي ناگسستني با زندگي اجتماعي ، فرهنگي و روحية سلحشوري آنان دارد ، از اين رو ، هر كس كه اندك سوادي يا حافظه‌اي و صدايي گيرا دارد بسياري از داستانهاي رزمي شاهنامه و هفت لشگر را از بر دارد و با حال و هواي خاص مجلس داري مي‌كند .
نمايش ( تئاتر ) : نمايشهاي محلي و عاميانه ، مانند نمايشهاي روحوضي ، تعزيه ، نمايشهاي حماسي و رزمي و رسم نمايشي چون مير نوروزي و كوسه نوروزي ـ رسم نمايشي مير ميران يا مير نوروزي و كوسه نوروزي از مراسم نمايشي و سنتي كهن ايراني ـ تنها براي سرگرمي و گذران اوقات فراغت يا يادآوري وقايع و حوادث گذشته نيست ، بلكه در ماهيت آنها رموز و اشاراتي نهفته است كه بيانگر زبان حال بسياري از امور اجتماعي ، سياسي ، ديني و فرهنگي يا اعمال برجستة زندگي مادي معنوي و سنن اجتماعي و فرهنگي است . اصولاً نمايش ، مواد خام خود را از فرهنگ عوام مي‌گيرد و هر يك از حركات و گفتار نمايشگران منعكس كنندة رفتارهاي اجتماعي ، سياسي و فرهنگي جامعه است .
بازيها : بازي را در جوامع سنتي نوعي كار آموزي تلقي مي‌كنند ؛ براي مثال ، سوار كاري ، تير اندازي ، چوب بازي ، كشتي گيري و اين قبيل سرگرميها نه تنها براي گذران اوقات فراغت ، كه با هدف آماده سازي فرد براي زندگي اجتماعي و مقابله با خطرها و هجومهاي احتمالي ، اهميت دارند . بازيها انواع و اقسام متفاوتي دارند و در هر جاي ايران بازي خاصي رايج است كه با توجه به سن و جنس تفات مي‌كند . در مجموعه بازيها را مي‌توان به سه دسته تقسيم كرد : 1. بازيهاي بزرگسالان ؛ 2ـ بازيهاي نوجوانان ؛ 3 . بازيهاي كودكان .
از بازيهاي بزرگسالان مي‌توان به رايج ترين آن اشاره كرد كه عبارت از به جنگ هم انداختن جانوران است . چنانكه در نواحي شمالي جنگ خروس ، فراوان ديده مي‌شود .
ديگر بازيها عبارتند از : اسب سواري ، تير اندازي ، نيزه بازي ، شمشير بازي ، زين بازي كه بيشتر بازيهاي رايج در ميان عشايرند و علاوه بر گذران اوقات فراغت ، هدف ديگر آن آماده سازي رزمي و كاري است .
در ميان نوجوانان و كودكان نيز بازيهاي دسته جمعي بيشتر رايج است ، كه در اينجا به رايج‌ترين بازيهاي محلي در ايران اشاره مي‌شود :
1. اتل متل توتوله .
2. بازي قايم موشك ، در استان تهران .
3. بازي گرگم به هوا ، در استان تهران .
4. بازي الك دولك ، در استان تهران .
5. بازي اوچ يا سديق « سه بالش» ، در استان گيلان .
6. بازي وروره ( فرفره ) ، در استان گيلان .
7. بازي قلان ، در استان باختران .
8. بازي استاسه پايه ، در خراسان .
9. بازي عمو زنجير باف ، در خراسان .
10. بازي در نه آپاش ، در بختياري .
11. بازي اوستا خرت نلنگه ، در اصفهان .
12. بازي باليق مندة در آذربايجان غربي .
13. بازي اش تي تي ، در خوزستان.
14. بازي پنجه كا ، در مازندران .
15. بازي آي قواقوش ، در آذربايجان شرقي .
16. بازي گل گل ، در سيستان .
17. بازي خربران ، در ايلام .
18. بازي زنجير پاره كن ، در استان فارس .
19. بازي هفت سنگ بازي در استان فارس
20. بازي شير در رو روباه را بخو در قوچان | 
