| دورة معاصر را در آنچه به « نسخ خطي » مربوط مي شود، مي‌توان دورة «شناسايي»، «گردآوري» ، «معرفي»، و «فهرست نگاري» ناميد. در ايران كار «فهرست نگاري» نسخه‌هاي خطي ، چه به شيوة سنتي و چه به روش علمي امروزي، همواره مورد توجه كارشناسان نسخ خطي بوده است. براي فهرست كردن نسخه‌هاي خطي، هر فهرست كننده نيازمند آشنايي با سلسله‌اي از هنرها و فنون كتاب سازي و كتاب آرايي است و براي تعيين مشخصات دقيق هر اثر علاوه بر منابع تاريخي و تذكره‌ها و مآخذ تاريخ ادبيات و علوم و فهرست نامه‌هاي مؤلفات و آثار، بايد با فهرست نسخه‌هاي خطي كتابخانه‌هاي بزرگ جهان نيز آشنا باشد.
هر نسخة خطي براي خود « شناسنامه »اي دارد و در آن بايد مواردي از اين قبيل توضيح داده شود: نام و عنوان كتاب ، معرفي مصنف و مؤلف و مترجم و كاتب ، موضوع كتاب، مراجع كتاب ، تفسيم بندي كتاب ( ابواب ، فصول ) ، آغاز و انجام كتاب ، تاريخ كتابت ، و مواردي همچون نقصان نسخه يا الحاقات و اضافات يا احياناً ديگر نسخه‌هاي موجود آن و تك نسخه و يا مجموعه‌اي بودن كتاب.
هر نسخة خطي داراي مشخصات و مميزات خود است و در « شناسنامه » ، بايد بدان توجه ويژه داشت. در تعيين اين مشخصات به مواردي چون شمارة ترتيب ( در يك مجموعة خطي )، شمارة كتاب ، قطع ، اندازة نوشته كتاب، تعداد صفحات ، تعداد سطور در هر صفحه، نوع كاغذ، نوع خط و كيفيت آن ، تزيينات نسخه ، تاريخ تحرير كتاب، نام كاتب، جلد كتاب ، پرداخته مي‌شود. البته در برخي از مراكز فهرست نسخ خطي ، فرم‌هاي ويژه‌اي براي آن فراهم شده است . يك « فهرست نسخه‌هاي خطي » بايد خود حاوي اين فهرست‌ها باشد: فهرست اسامي اشخاص ، قبايل، سلسله‌ها و مذاهب و اديان، فهرست جايها و شهرها ، فهرست اسامي كتاب‌ها ، فهرست مؤلفان ، كاتبان و نقاشان ، مترجمان.
هر نسخة خطي كه به مراكز نسخ خطي ايران وارد مي‌شود ، بلافاصله براي آن از حيث اموال فرهنگي يك شناسنامه تهيه مي‌شود. با توجه به فرم‌هاي شناسنامة اموال فرهنگي ويژة نسخ خطي كه در مراكز نسخ خطي مانند كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران ، آستان قدس رضوي، مجلس شواري اسلامي، سازمان ميراث فرهنگي كشور ( فرم عمومي نسخ خطي ) ، سازمان اسناد ملي ايران و دانشگاه تهران از آنها استفاده مي‌شود، مواد ستون‌هاي فرم بدين قرار است: شمارة برچسب اموال، شمارة كامپيوتري ، محل نگهداري فعلي، محل نگهداري قبلي، شمارة دفتر، تعداد ، شماره نگاتيو ، شماره فيلم، تاريخ ورود به كتابخانه ، در خصوص نسخه: نام كتاب ، نوع كاغذ، نوع جلد ، تاريخ و محل تحرير ، مؤلف ، نام كاتب ، مترجم ، نوع خط ، تعداد صفحات ، تعداد تصوير ، قطع ، سرلوح ، ابعاد به سانتي‌متر ، وزن ، نوع تذهيب ، سرلوح ، نوع مالكيت (وقفي ، نذري، اهدايي، خريداري، انتقالي، امانتي و غيره ) ، تاريخ وصول، وضعيت فعلي، موضوع كتاب، رده بندي (موزه‌اي ،نمايشگاهي ، مجموعه‌اي ، مطالعاتي و غيره ) ، آغاز نسخه، پايان نسخه، علائم ويژه. در شناسنامه‌هايي كه از سوي مديريت اموال فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي كشور تهيه شده فرم ويژة نسخ خطي از اين مشخصات نيز تخصصي تر بوده و به دقايق هر نسخة خطي توجه كامل شده است. از سوي سازمان اسناد ملي و كتابخانة مركزي آستان قدس رضوي و سازمان ميراث فرهنگي كشور ، فرم‌هايي نيز براي آسيب شناسي ، آفت زدايي و مرمت و بازسازي نسخ خطي تهيه و تنظيم شده است.
| 
