1. آسي، در مناطق مركزي قفقازي با دو گويش ايروني (گويش شرقي) و ديگوري (گويش غربي).

2. پشتو، در افغانستان و پاكستان با 4 گويش اصلي شمال شرقي (پيشاوري)،‌ شمال غربي (كابلي)، جنوب شرقي) (وزيري) و جنوب غربي (قندهاري).

3. ارموري و پراچي، در شرق افغانستان و پاكستان.

4. مونجاني و يدغه: مونجاني در درة مونجان در شمال شرقي افغانستان و يدغه در شرق درة مونجان.

5. يغنابي، در درة يغناب در تاجيكستان.

6. زبانهاي پامير،‌ در دو سوي رودخانه‌ي آب پنجه در مرز افغانستان و پاكستان: 1. اشكاشمي، زباكي، سنگليچي، 2. وخي؛ 3. ونجي (اكنون مرده است)؛ 4. يزغلامي: 5. برتنگي، رشروي، روشاني، شغني، سريكلي. سريكلي شرقي‌ترين زبان ايراني نو است و در كنار مرزهاي چين رواج دارد.

شمار اندكي از زبانهاي ياد شده داراي خط و ادبيات مكتوب هستند. خط عربي قرن‌هاست كه با پاره‌اي تغييرات براي نگارش زبانهاي پشتو و كردي،‌ و اخيراً نيز براي نگارش زبان بلوچي به كار گرفته مي‌شود.

خط آسي در اواخر سدة 12ق/18م بر پاية الفباي ديني اسلاوي بود، اما مدتي بعد به سيرلي و سپس به لاتيني تغيير يافت. از 1938م/1317 ش در جمهوري خودمختار آسي شمالي خط سيريلي،‌و از 1939م/1318 ش در ايالت خود مختار آسي جنوبي (در جمهوري گرجستان) خط گرجي رواج يافت، اما اكنون همة آسي زبانان از خط سيربلي استفاده مي‌كنند.

آثار اندكي به خط عبري از يهوديان تاتي زباني كه در گذشته در داغستان زندگي مي‌كردند،‌ محفوظ مانده است. تاتي زبانان داغستان از 1928م/1307ش از خط لاتيني استفاده مي‌كردند، اما از 1938م تا كنون خط سيربلي را مورد استفاده قرار مي‌دهند.

اگرچه اكثر كردي زبانان قرنهاست كه از خط عربي استفاده مي‌كنند، از 1931م/1310ش تا كنون خطي بر پاية لاتيني در ميان كردان سوريه رايج شده است. به علاوه كردان ساكن در جمهوري‌هاي آذربايجان، ارمنستان، تركمنستان، قرقيزستان، قزاقستان و گرجستان از 1945م/1324ش تا كنون خط سيربلي را مورد استفاده قرار مي‌‌دهند.