تحت چنين شرايط تاريخي ، اجتماعي ، فرهنگي و طبيعي است كه مي‌توان جاذبه‌هاي جهانگردي ايران را طبقه‌بندي و معرفي كرد. بي ترديد، در ايران براي هر نوع سليقه‌اي از تماشا و گشت و گذار و استراحت و فراغت جاذبه‌اي لذتبخش وجود دارد. دوستداران توريسم باستاني و تاريخي در ايران موزه‌اي به وسعت كشور را در اختيار دارند كه در هر نقطه‌اي از آن آثار باستاني و تاريخي ارزشمندي وجود دارد. علاقه‌مندان توريسم طبيعي ، مجموعه‌اي از پديده‌هاي طبيعي منحصر به فرد مانند كويرها ، درياچه‌هاي نمكي ، درياچه‌هاي كوهستاني آب شيرين ، غارهاي طبيعي ، آبشارها و سراب‌ها ، رودخانه‌هاي بزرگ و كوچك ، جزاير زيبا و ديدني ، سواحل دريايي وسيع ، كوهستان‌ها و قلل مرتفع ، جنگل‌هاي سرسبز و انبوه ، دشت‌هاي وسيع ، چشمه‌هاي آب معدني ، و حتي يخچال‌هاي طبيعي را در برابر دارند كه مي‌توانند متناسب با ذوق و سليقه خود از آن بهره گيرند.

تنوع معيشت و جوامع نيز از ديگر جذابيت‌هاي ايران است . در اوايل اين قرن تنها حدود 21% از جمعيت كشور در شهرها زندگي مي‌كردند و 79% بقيه را روستانشينان و يا جوامع كوچنده تشكيل مي‌دادند. زندگي شهري و بنيانهاي اجتماعي ايران ، آثار و بناهاي با عظمتي را در شهرهاي باستاني و تاريخي برجاي گذاشته و علايق ديني و مذهبي برخاسته از اين بنيان‌هاي اجتماعي مراكز زيارتي و عبادتي فراواني را در شهرها و روستاها به وجود آورده است . زيگورات چغازنبيل در خوزستان ، معبد آناهيتا در كنگاور ، آتشكده‌هاي فراوان در شهرهاي قديمي از جمله يادمان‌هاي ديني و فرهنگي دوران پيش از اسلام هستند . مجموعه‌اي از زيارتگاه‌هاي مهم اسلامي مانند بارگاه حضرت امام رضا(ع) در مشهد ، بارگاه حضرت معصومه (ع) در قم ، بارگاه حضرت شاهچراغ(ع) در شيراز و هزاران زيارتگاه و بناي مذهبي ديگر ، طيف بسيار وسيع و متنوعي از بناهاي زيارتي را تشكيل مي‌دهند كه همه ساله ميليون‌ها نفر از علاقه‌مندان را به سوي خود جذب مي‌كنند.شهرها و قلعه‌هاي باقي مانده از دوران پيش از تاريخ مانند : تپه سيلكِ كاشان ، تپه يحيي كرمان ، تپه حسنلو آذربايجان غربي، شهر سوختة زابل و بسياري ديگر از جمله يادمانهاي با ارزش دوران قديم در ايران هستند. آثار و بناهاي باقيمانده در تخت جمشيد ، هگمتانه ، صد دروازه ، ري ، شوش ، بيشابور ، ماداكتو در دره شهر ، مجموعة تخت سليمان ، طاق بستان ، بيستون ، گنج نامة همدان و آثار دوران اسلامي در شهرهاي اصفهان ، يزد ، تبريز ، قزوين ، اردبيل ، نايين ، نيشابور ، كرمان ، مشهد ، شيراز ، بم ، طبس ، ري ، كاشان ، و بسياري از شهرهاي ديگر كشور ، جملگي از جاذبه‌هاي بسيار غني فرهنگي و تاريخي اين سرزمين هستند.

بقاياي كاروانسراهاي قديمي كه بسياري از آنها هنوز پابرجا مانده‌اند يا بقاياي راه‌هاي قديمي و پلها كه عامل ارتباط ميان شرق و غرب و جنوب و شمال كشور بوده‌اند ، هنوز در گوشه و كنار كشور خودنمايي مي‌كنند.جوامع روستايي كشور را حدود 65 هزار روستاي بزرگ و كوچك تشكيل مي‌دهند كه قدمت برخي از آنها به هزاران سال مي‌رسد. برخي از اين روستاها كه هنوز نمادهاي سنتي معماري و ساخت و ساز را در خود حفظ كرده‌اند ، نظير ماسوله ، ابيانه ، كندوان ، مجن از جمله منابع توريستي كشور بشمار مي‌روند و همه ساله هزاران نفر براي ديدن آنها به اين مناطق سفر مي‌كنند.

جوامع كوچ نشين كه هنوز به تعداد 1/1 ميليون نفر از اين طريق در كشور زندگي مي‌كنند، از ديگر جاذبه‌هاي توريستي ايران است. الگوي زيست و معيشت كوچ نشينان ، نظام اجتماعي و اقتصادي آنها ، ابزار زيست و كار و توليد آنها، فرهنگ و ارزش‌هاي اخلاقي و اجتماعي حاكم بر اين جوامع و حتي پوشاك و روابط خانوادگي از جمله ويژگي‌هاي برجستة اين گروه‌هاي اجتماعي محسوب مي‌شود و به همين سبب ، براي ساكنان كشورهاي صنعتي دنيا كه شيوة زيست و معيشت را تنها از طريق رسانه‌هاي گروهي مي‌شناسند، جاذبه‌اي بس با ارزش ببه شمار مي‌رود.مي‌توان گفت كه ايران به تنهايي جهاني است در قلمرو سياسي يك كشور: در ايران تنوع جاذبه‌هاي جهانگردي به قدري است كه مسافرتي لذت بخش و سرشار از خاطره را براي جهانگردان فراهم مي‌آورد.