|
| همدان |
|
|
| بناي شهر همدان را به دياآكو پادشاه ماد ( حدود 700 سال قبل از ميلاد ) نسبت مي‌دهند. هرودت مي‌گويد پادشاه ماد اين محل را كه اكباتان و هگمتانه ناميده مي‌شد به پايتختي برگزيد. گويا در كتيبه تيكلات پالاسر اول ( پادشاه آشور ) كه مربوط به 11 قرن قبل از ميلاد است ، نام آنادانا يا « همدانا» نوشته شده است. كلمه ايراني هگمتانه به معني محل اجتماع و كلمه عيلامي « هل‌مته‌نه » به معني سرزمين مادهاست. شهر همدان در زمان فرامانروايي بخت‌النصر ( بنوكدنصَّر ) ويران شد و بعدها داريوش بزرگ آن را مرمت كرد. در زمان اشكانيان ، كه تيسفون پايتخت كشور بود، همدان پايتخت و اقامتگاه تابستاني شاهان اشكاني شد . بعد از اشكانيان ، ساسانيان نيز قصرهاي تابستاني خود را در اين شهر بنا كردند. خرابه‌هاي باروي قلعه اشكاني بر فراز تپه مصلي و مجسمه شيرسنگي‌ِ از دروازه‌هاي همدان از آثار اين دوره است. در سال 23 هجري كه جنگ نهاوند روي داد، همدان به تصرف اعراب درآمد و از آن زمان به بعد گاهي كانون آبادي و ثروت و زماني دچار چپاول و فقر و ركود بوده است. همدان در زمان ديلميان ( 319 هجري ) لطمات فراواني ديد. در قرن ششم هجري ، سلجوقيان مركز خود را از بغداد به اين شهر منتقل كردند و مدت 50 سال اين شهر قديمي پايتخت سلجوقيان بود، تا اين كه در اين قرن با حمله مغول به تصرف آن‌ها درآمد و به ويرانه‌اي مبدل گرديد . بايدوخان مغول پس از تاج‌گذاري در اين شهر آن را مرمت و بازسازي كرد . اما اين شهر كه هميشه مورد تاخت و تاز سلاطين و سلسله‌هاي شاهي بود ، باز هم در زمان تسلط تيموريان بر ايران به دست آن‌ها ويران شد . ( در زمان سلاطين صفوي شهر همدان از نعمت آباداني بهره‌مند گرديد . پس از انقراض صفويه و بروز هرج و مرج در سال 1138 هجري ، همدان به تصرف احمد شاه ، والي عثماني ، درآمد ؛ ولي شش سال بعد به همت نادر شاه افشار از نيروهاي مهاجم عثماني تخليه و باز پس گرفته شد . پس از اين دوره نيز همدان بارها مورد تهاجم و تسلط اقوام مختلف بود، تا اين‌كه طبق قرارداد 1145 هجري كاملاً به ايران تعلق گرفت. شهر همدان به علت قرار گرفتن در مسير راههاي اصلي منطقه غربي ايران ، در قرن‌هاي اخير همواره از نظر بازرگاني مورد توجه بوده است. و نيز در مسير جاده ابريشم قرار داشته است.) |
|
| تويسركان |
|
|
| شهر قديمي « رودآور » داراي سه قبصه « توي » و « سركان» و « شكان» بود. اين شهر پس از حمله مغول اهميت خود را از دست داد و مردم آن به قصبه « توي » روي آوردند و به تدريج آنجا را آباد كردند. از سوي ديگر وجود آرامگاه حضرت حَبَقّوق نبي (ع) ( در مركزيت آن شهر و نزديكي « رودآور » سابق ) با توجه به زمان زندگي آن حضرت در حدود 700 سال قبل از ميلاد و كاوش‌هاي باستانشناسي اطراف بقعه نشانگر قدمت و وجود آباداني منطقه در آن عصر بوده است. تويسركان فعلي كه از تركيب دو كلمه « توي » و « سركان » ساخته شده است ، همان قصبه « توي » قديمي است. قصبه شكان در اثر زلزله خراب شد، ولي سركان به فاصله 10 كيلومتري شمال غرب تويسركان هنوز پابرجاست و اكنون يكي از شهرهاي شهرستان تويسركان است . |
|
| ملاير |
|
|
| مورخان در مورد وجه تسميه ملاير نظرهاي مختلفي ارائه داده‌اند . از جمله اين كه در زمان مادها با روشن كردن آتش بر روي تپه‌ها و كوه‌هاي آن اخبار را به ساير مناطق مي‌رساندند؛ از اين رو آنجا مل‌آگر به معني تپه آتش ناميده شد . روايت ديگري مي‌گويد كه در زمان حمله اعراب به ايران هنگام عبور از اين منطقه به آب دست نيافته بودند و به همين دليل آن را « ماء‌لايُري» خواندند ، يعني آب ديده نمي‌شود و به همين نام معروف شده و ملاير كنوني صورتي از آن عبارت است : ملاير از زمان‌هاي بسيار دور منطقه‌اي آباد و پرجمعيت بوده است . اسامي بعضي از روستاها مانند مانيزان ، گوراب، اسكنان و ابنيه و آثار تاريخي به جاي مانده منطقه از جمله دژگوراب و تپه نوشيجان حاكي از قدمت تاريخي اين منطقه است. بناي شهر فعلي ملاير با حكومت فتحعلي شاه قاجار در سال 1188 هجري مقارن است كه توسط محمدعلي ميرزا دولتشاه احداث شد و نخست به نام باني آن دولت‌آباد خوانده شد، و سپس با انقراض سلسله قاجاريه به ملاير مغيير نام يافت. |
|
| نهاوند |
|
|
| به استناد تحقيقات پروفسور رمان گريشمن در تپه گيان ( گيان روستايي در 18 كيلومتري جنوب غربي نهاوند ) در حدود 37 قرن قبل از ميلاد مسيح قومي در اين منطقه زندگي مي‌كرد كه تمدني شبيه تمدن بين‌النهرين داشت و بعدها به دست اقوام ديگر اروپايي و آسيايي از بين رفت . شهر نهاوند مقارن انقراض هخامنشيان در حمله اسكندر مورد تاخت و تاز قرار گرفت، ولي به كمك دژ و باروهاي محكم در امان ماند. سلوكيان نيز به اين شهر حمله كردند و پس از فتح آن مدتي در آنجا اقامت داشتند. در دوره فرمانروايي اشكانيان اوضاع شهر نهاوند به درستي معلوم نيست، ولي در دوره ساسانيان يزگرد سوم دژ محكمي در آن بنا كرد كه تابستان‌ها را در آن به سر مي‌برد . در اين زمان نهاوند از نظر سوق‌الجيشي يكي از نقاط مهم محسوب مي‌شد . در حمله اعراب به ايران سپاهيان اسلام با مقاومت سپاهيان ايران در نهاوند روبه‌رو شدند، كه در نهايت به ظلم و ستم شاهان و پذيرش دين اسلام از سوي ايرانيان سپاه ايران شكست خورد. در زمان ملك‌شاه سلجوقي ، خواجه نظام‌الملك كه براي بازديد از نظاميه بغداد راهي اين شهر بود، بين راه به دست يكي از فداييان اسماعيليه به قتل رسيد. از اين رو گفته مي‌شود كه مقبره او در شهر نهاوند است. در دوره قاجار ، ناصرالدين شاه ضمن بازديد از اين شهر دستور داد تا قلعه نهاوند را كه اثري تاريخي محسوب مي‌شد، خراب و ويران كنند. بدين ترتيب، يافته‌هاي باستان شناختي و منابع مكتوب و موجود تاريخي حاكي از كهن سالي اين خطه از سرزمين ايران و جلوه‌اي ماندگار از تاريخ پرفراز و نشيب آن است. بدون شك انجام اكتشافات باستانشناسي و مطالعات بيشتر در زمينه قدمت و تحولات تاريخي منطقه ، زواياي تاريك تاريخ تمدن آن را بيش از پيش روشن خواهد ساخت . در اين منطقه مجموعه شرايط لازم براي جذب جهانگرد و توسعه صنعت جهانگردي در اشكال مختلف آن فراهم است . |
|
| مكان‌هاي تاريخي و ديدني استان همدان |
|
|
شهرستان اسدآباد
تالاب پير سليمان - دشت اسد آباد
قله آلمابولاغ - حدفاصل اسد آباد و بهار
حمام قديم گلستان - محله در كاروان‌سراي اسد آباد
آب انبار شاه عباس - محله در كاروان سراي اسدآباد
خانه سيد جمال اسد آبادي - اسد آباد
كتيبه آقاجان برلاغي - 15 كيلومتري شمال اسدآباد
مسجد سلطاني - محله بازار اسد آباد
شهرستان تويسركان
دره گزند سرابي - تويسركان
دره‌باغ‌هاي سركان - سركان
دره باغ‌هاي آرتيمان - روستاي آرتيمان
قله سياه دره - تويسركان
منطقه حفاظت شده خان گرمز - ارتفاعات خان گرمز
قلعه اشتران - روستاي اشتران تويسركان
پل فرسفج – جنوب غربي روستاي فرسفج
كاروان سراي شاه‌عباس – 5 كيلومتري جاده تويسركان ، باختران
آرامگاه مير رضي‌الدين آرتيماني – روستاي آرتيمان
بقعه حبقّوق نبي - شهر تويسركان
غار آزاد - نزديك تويسركان
مسجد شيخ عليخان زنگنه - ميدان مركزي شهر تويسركان
شهرستان كبودرآهنگ
قلعه بوقاطي - كبودر آهنگ
منطقه حفاظت شده بوقاطي - ارتفاعات بوقاطي
كاروان‌سراي يارم قيه - بخش فامنين در شرق كبودر آهنگ
امام‌زاده ازناو ( عين و غين ) - روستاي ازنا بخش فامنين
امام‌زاده اظهر بن علي - روستاي در جزين بخش ازن
شهرستان ملاير
دره شهرستانه - جنوب شرقي ملاير
قلعه لشكر در - جنوب شرقي ملاير
قلعه نوشيجان - 20 كيلومتري غرب ملاير
قلعه چوبين - اراضي دولت آباد ملاير
قلعه يزگرد - جنوب ملاير
بازار قديمي - شهر ملاير
مقبره حاج سيف الله - محوطه پارك ملاير
تپه پري - روستاي پري ملاير
غار دره فرراخ - روستاي حوزان ملاير
غار سرد كوه - نزديك روستاي سلطان آباد ملاير
غار گاوخانه - جاده ملاير
غار تشهير - جاده ملاير
شهرستان نهاوند
تالاب كردخورد ( آق‌گل ) - جنوب دشت نهاوند
سرآب گاماسياب - شمال شرقي نهاوند
سرآب فارسيان - جنوب نهاوند
فضاهاي جنگلي - 25 كيلومتري نهاوند
قله گري - جنوب نهاوند
حمام قديمي حاج آقاتراب - ميدان قيصريه نهاوند
مقبره باباپير - 9 كيلومتري جنوب نهاوند
مقبره در شيخ - نهاوند
تپه باستاني گيان - جنوب نهاوند
مسجد جامع نهاوند - نهاوند
شهرستان همدان
درياچه پشت سد اكباتان - 9 كيلومتري جنوب شرقي همدان
آبشار گنجنامه - نزديك شهر همدان
دره زينا ( حيدره و كيوارستان ) - دامنه‌هاي ميدان ميشان
قله الوند - همدان
آبشار دوزخ دره - امام‌زاده كوه، الوند
پيست اسكي - 15 كيلومتري غرب شهر همدان
كاخ هگمتانه - شهر همدان
قلعه دختر - اطراف شهر همدان
پل شكسته - روستاي خسروآباد
بازار قديمي - شهر همدان
آرامگاه ابوعلي‌سينا - شهر همدان
مقبره استرو مردخاي- شهر همدان
گنبد علويان - شهر همدان
قبر اسكندر- خيابان نظر بيك نزديك تپه هگمتانه
كتيبه گنجنامه - 5 كيلومتري شهر همدان
برج قربان - نزديك دبيرستان ابن سينا
تپه باستاني هگمتانه - ورودي شهر همدان
تپه پيسا - شمال تپه هگمتانه
خانه قديمي شهبازيان - ابتداي خيابان بوعلي |
|
| زنده دل ، حسن . مجموعه راهنماي جامع ايرانگردي : استان همدان ، تهران : نشر ايرانگردان – جهانگردان ، 1379 . ص26-29 ، 115-118. |
* منبع : | |
|
